Чистайда ТР Мәдәни мирас объектларын саклау комитетының йомгаклау коллегиясе утырышы узды
Чистайда ТР Мәдәни мирас объектларын саклау комитетының «2023 елда Татарстан Республикасында мәдәни мирас объектларын саклау, файдалану, популярлаштыру һәм дәүләти саклау һәм 2024 елга бурычлар турында» дигән темага йомгаклау коллегиясе утырышы узды.
Чарада Татарстан Республикасы Дәүләт Советы Рәисе урынбасары Юрий Камалтынов, Татарстан Республикасы Премьер-министры урынбасары Ләйлә Фазлыева, республиканың мәдәни мирас объектларын саклау комитеты рәисе Иван Гущин һәм башкалар катнашты.
Утырышта Татарстан Иҗтимагый палатасыннан мәдәният һәм ММЧ мәсьәләләре буенча комиссия рәисе Розалия Нургалиева катнашты.
Хисап доклады белән ТР Мәдәни мирас объектларын саклау комитеты рәисе Иван Гущин чыгыш ясады. Ул билгеләп үткәнчә, узган ел Комитет 278 тарихи һәйкәлне саклау буенча эшләрне озата барган. Аларны гамәлгә ашыру өчен дәүләт хезмәтләре кысаларында 450 комплект башлангыч-рөхсәт документациясе әзерләнгән.
Масштаблы «Тарихи хәтер» федераль проектын гамәлгә ашыру дәвам итә, аның кысаларында Петропавловск соборын һәм Яңа Бистә мәчетен комплекслы реставрацияләү гамәлгә ашырыла. Агымдагы елда проектка Кабан аръягы мәчете кертелгән, анда проект эшләре тәмамланган һәм быел аларны гамәлгә ашыру башланачак, – дип билгеләп үтте Иван Гущин.
Тарихи һәйкәлләрне исәпкә алу буенча эш – Комитет игътибарында. Мәсәлән, 2023 елда 7 объект мәдәни мирас объектларының бердәм реестрына кертелгән. 26 объект, шул исәптән 13 элек билгеле булмаган археология объекты Комитет боерыклары нигезендә, яңа ачылган мәдәни мирас объектлары исемлегенә кертелгән.
Гомумән алганда, бүгенге көндә Татарстан Республикасында 1725 мәдәни мирас объекты, шул исәптән – 279 археология объекты, шулай ук 3570 ачыкланган мәдәни мирас объекты (800 архитектура объекты һәм 2770 археология объекты) исәпләнә.
Бүген исәп сәясәтендә ЮНЕСКОның Бөтендөнья мирасы исемлегенә кертелгән объектларга (Казан Кремле Ансамбле, Успение монастыре ансамбле, Болгар тарихи-археологик комплексы) аерым игътибар бирелә. 2023 елның сентябрендә ЮНЕСКО Бөтендөнья мирасы комитетының бертавыштан кабул ителгән карары белән «Казан федераль университетының астрономия обсерваторияләре» ЮНЕСКО исемлегенә кертелде.
Россия Федерациясе Мәдәният министрлыгы белән тыгыз хезмәттәшлек итү нәтиҗәсендә, 2023 елда Татарстанда урнашкан барлык ЮНЕСКО объектларына карата саклау зоналары һәм шәһәр төзелеше регламентларына таләпләр оператив рәвештә килештерелде һәм расланды.
Комитетның өстенлекле бурычларының берсе булып мәдәни мирас объектларын (тарих һәм мәдәният һәйкәлләрен) дәүләт тарафыннан саклау тора. 704 мәдәни мирас объектына карата инде саклау зоналары, объектларның тарихи мохиттә саклануын тәэмин итү таләпләре билгеләнгән, бу 57,3% тәшкил итә.
Чистай шәһәренең мәдәни мирас объектларын саклау зоналары расланды. Соңгы стадиядә Алабуга буенча шундый ук эшләр (252 объект) эшләнгән проект документациясе дәүләт тарихи-мәдәни экспертизасын узган инде. Агымдагы елга план – Татарстанның Алексеевск, Бөгелмә, Югары Ослан, Лаеш, Мамадыш һәм Тәтеш районнарында ким дигәндә 120 объектны колачлау.
Дәүләт программасы кысаларында барлыгы 111 ачыкланган архитектура һәм археология объектына карата тарихи-мәдәни дәүләт экспертизасы үткәрү планлаштырыла.
205 һәйкәл канәгатьләнерлек хәлдә түгел, бу бердәм дәүләт реестрына кертелгән мәдәни мирас объектларының гомуми санының 11,9 процентын тәшкил итә. Мондый объектлар ведомство игътибарыннан читтә түгел. 2023 елда «хәрабә хәлендә калган» объектларда авариягә каршы чаралар башланды. Мәсәлән, Щетинкинның Бауман урамындагы йортларында, алда зур күләмдә реставрация эшләре тора.
Федераль законнар белән күп фатирлы йорт-һәйкәлләрдә гомуми милекне ремонтлауның гадиләштерелгән тәртибе билгеләнгән. Шуңа күрә 2024 елда капиталь ремонт яңа таләпләрне исәпкә алып башкарылачак. Моның өчен төзелеш министрлыгы белән берлектә капиталь ремонт программасы инвентаризацияләнде һәм беренче 5 йорт өчен сак әйберләре эшләнде һәм расланды.
2024 елның төп вакыйгаларының берсе БРИКС илләре саммиты булачак. Әлеге чарага әзерлек кысаларында комитет тарафыннан 14 мәдәни мирас объектына беренчел-рөхсәт документациясе бирелгән. Кыска вакыт һәм җаваплылык дәрәҗәсен исәпкә алып, проект карарлары Комитет тарафыннан милекчеләр һәм проектлаучылар белән берлектә эшләнә һәм һәр тарихи бина буенча аерым күзәтчелектә алып барыла. Казанның дистәләгән мәдәни мирас объектларында архитектура күренешен реставрацияләү һәм ремонтлау эшләре башланды. Казан Идел буе федераль университеты һәйкәлләренең, административ биналарның, торак йортларның фасадлары яңартылачак.
Мәгълүмаҗ һәм фото – https://okn.tatarstan.ru/index.htm/news/2272705.htm
